Sigorta Tahkim Komisyonunca 20.07.2016 Tarı̇hı̇nden Sonra Verı̇len Kararlarda Kanun Yolu

T.C.

YARGITAY
İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4
K. 2020/1
T. 19.6.2020

• SİGORTA TAHKİM KOMİSYONUNCA 20.07.2016 TARİHİNDEN SONRA VERİLEN KARARLARDA KANUN YOLU ( Kanun Koyucunun İstnaf İncelemes Yerne "Hak Arama Özgürlüğünü" Korumak Bakımından Belrl Mktarların Üzerndek Uyuşmazlıklara Karşı Temyz Kanun Yolunu Açık Tuttuğu )

• TEMYİZ KANUN YOLU ( 5684 Sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30. Maddes İle Kurulan Sgorta Tahkm Komsyonu İtraz Hakem Heyetnn Bölge Adlye Mahkemelernn Faalyete Başladığı 20.07.2016 Tarhnden Sonra İtraz Üzerne Verlen Kararların Temyz Kanun Yoluna Tab Olduğu )

5684/m.30

ÖZET : 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddes le kurulan sgorta tahkm komsyonu traz hakem heyetnn bölge adlye mahkemelernn faalyete başladığı 20.07.2016 tarhnden sonra traz üzerne verlen kararları temyz kanun yoluna tabdr.

I-GİRİŞ
A- İÇTİHATLARI BİRLEŞTİRME KONUSUNDAKİ BAŞVURUSU

İstanbul Bölge Adlye Mahkemes 8. Hukuk Dares Başkanı S.M.K. ve 9. Hukuk Dares Başkanı N.O. 22.01.2019 tarhl dlekçeler le Bölge Adlye Mahkemelernn faalyete geçtğ 20.07.2016 tarhnden sonra 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30/12. maddes le Sgorta Tahkm Komsyonu İtraz Hakem Heyet tarafından verlen kırk bn Türk Lrası üzerndek kararlar çn başvurulacak olan kanun yolunun stnaf kanun yolu mu yoksa temyz kanun yolu mu olduğu konusunda Yargıtay 17. Hukuk Dares le 11. Hukuk Dares arasında görüş aykırılığı ortaya çıktığını ler sürerek, bu aykırılığın çthatların brleştrlmes yoluyla gderlmesn talep etmştr.

B- İÇTİHATLARI BİRLEŞTİRMENİN KONUSU

Yargıtay Brnc Başkanlık Kurulunun 09.12.2019 tarhl ve 386 sayılı kararı le "5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddes le kurulan Sgorta Tahkm Komsyonunca 20.07.2016 tarhnden sonra verlen kararların temyz kanun yoluna mı yoksa stnaf kanun yoluna mı tab olduğu" hususunda görüş aykırılıklarının ve farklı uygulamaların olduğu belrtlerek çthatların brleştrlmes taleb nedenyle raportör üye olarak Yargıtay Yrm Üçüncü Hukuk Dares Mehmet Özdemr görevlendrlmştr.

C- GÖRÜŞ AYKIRILIĞI İÇEREN KARARLAR 11. Hukuk Dares;

-09.01.2018 tarhl ve 2017/4999 Esas, 2018/98 Karar, -13.07.2018 tarhl ve 2018/2629 Esas, 2018/5066 Karar,

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 1/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

-18.09.2018 tarhl ve 2018/2613 Esas, 2018/5417 Karar, -24.10.2018 tarhl ve 2018/3710 Esas, 2018/6637 Karar 17. Hukuk Dares;

-09.02.2017 tarhl ve 2014/14577 Esas, 2017/1239 Karar, -24.04.2017 tarhl ve 2017/2057 Esas, 2017/4459 Karar

D- İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KONUSUNA İLİŞKİN ÖZEL DAİRELER İLE HUKUK GENEL KURULU GÖRÜŞLERİNİN ÖZETLERİ

1. Yargıtay 11. Hukuk Dares görüş yazısında özetle; 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 03.06.2007 tarhnde kabul edlerek 14.06.2007 tarhnde yürürlüğe grdğ, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeler Kanunu'nun ( HMK ) yürürlüğe grdğ 01.10.2011 tarhnden sonra 13.06.2012 tarhnde 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30/12. maddesnde 6327 sayılı Kanun'la yapılan değşklkte İtraz Hakem Heyet kararlarına karşı temyz yoluna gdlebleceğnn yer alması ve HMK'nın 439. maddesnde de hakem kararlarının ptal davasında verlen kararlara karşı temyz yoluna başvurulableceğnn düzenlenmes ve HMK'nın 341. maddesnde stnaf yoluna başvurulablecek kararlar arasında hakem karan veya traz hakem heyet kararlarına yer verlmemes nedenyle traz hakem heyet kararlarına karşı temyz yoluna başvurulacağının kabul edlmes gerektğ belrtlmştr.

2. Yargıtay 17. Hukuk Dares görüş yazısında özetle; 6100 sayılı HMK'nın 341/5. maddesnde dğer kanunlarda temyz edlebleceğ veya haklarında Yargıtay'a başvurulableceğ belrtlmş olup da bölge adlye mahkemelernn görevne gren dava ve şlere lşkn nha kararlara karşı bölge adlye mahkemelerne başvurulableceğ kuralına yer verldğ, bölge adlye mahkemelernn kurulması le brlkte lk derece mahkemes kararlarına karşı stnaf, bölge adlye mahkemes kararlarına karşı temyz yoluna başvurulableceğ, bölge adlye mahkemelernn kuruluş amacının k derecel yargılamayı getrdğ, stnaf aşamasında madd-hukuk denetm yapılacağı, Avrupa İnsan Haklan Sözleşmesnn adl yargılanma hakkı le bağlantılı olan ve mahkemeye erşm hakkım düzenleyen 6. maddes uyarınca brtakım eksklklern stnaf yargılamasında tamamlanabldğ, sgorta hakem heyet kararının temyz edlmes le Yargıtay'da bu ncelemenn yapılması hâlnde 20.07.2016'dan tbaren yen br sstemn dışında yne madd-hukuk denetm yapmak suretyle bölge adlye mahkemelernn görevnn Yargıtay'a yaptırılmış olacağı, Sgorta Tahkm Komsyonuna lşkn kurumsal yapının üç ana unsurdan oluştuğu, yapı çersndek düzenlemelere göre bu faalyetn kend çersnde k derecel olduğunun ve bölge adlye mahkemes le getrlen k derecel yargılamanın gerçekleştğnn kabul edlemeyeceğ, tüm bu madd ve hukuksal olgular karşısında bölge adlye mahkemelernn faalyete geçmesnden sonra traz hakem heyet kararına karşı kanun yoluna başvurulduğunda k derecel yargılama sstem çersnde bölge adlye mahkemeler tarafından knc derece olarak yargılama yapılması ve ancak bu karara karşı başvurulması hâlnde temyz ncelemes yapılması gerektğ belrtlmştr.

3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu görüş ya/ısında ö/etle; Hukuk Genel Kurulunda çthatlara brleştrlmes talep edlen konuyla lgl olarak verlmş emsal br karar bulunmadığım, Özel Dare Başkanlıklarınca gönderlen görüş yazıları le gündeme ekl emsal karar çerklerne göre her k Özel Darenn "Sgorta Tahkm Komsyonu İtraz Hakem Heyetnn Bölge Adlye Mahkemesnn faalyete başladığı 20.07.2016 tarhnden sonra verlen kararlarına karşı başvurulacak kanun yolu" konusuna lşkn olarak stkrar kazanmış farklı uygulamalarının mevcut olduğunu, Özel Dareler arasındak çthat aykırılığının çthatların brleştrlmes yoluyla gderlmes gerektğnn düşünüldüğünü bldrmştr.

II- İÇTİHADI BİRLEŞTİRME İLE İLGİLİ KAVRAM, KURUM VE YASAL

DÜZENLEMELER 1. GENEL OLARAK TAHKİMİN TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Devlet kendsne at olan yargı yetksn Türk Mllet Adına bağımsız ve tarafsız mahkemeler aracılığıyla kullanır.

2709 sayılı Türkye Cumhuryet Anayasası le hak arama özgürlüğü güvence altına alınmış; herkesn, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretyle yargı mercler önünde davacı veya davalı olarak dda ve savunma le adl yargılanma hakkına sahp olduğu ve hçbr mahkemenn, görev ve yetks çndek davaya bakmaktan kaçınamayacağı düzenlenmştr. Yne kanun hâkm güvences getrlerek

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 2/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

hç kmsenn kanunen tab olduğu mahkemeden başka br merc önüne çıkarılamayacağı ve br kmsey kanunen tab olduğu mahkemeden başka br merc önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetksne sahp olağanüstü mercler kurulamayacağı belrtlmştr ( Any m. 9.36,37,142 ).

Sözleşmeler hukuku çerçevesnde özel hukuka at anlaşmazlıkların süratle çözümleneblmes, mahkemelern ş yükünün haffletlmes amacıyla bazı hâllerde hakemlere zn verlerek, taraflara aralarındak uyuşmazlıkların tahkm yolu le çözeblme mkânı tanınmıştır.

Br hak üzernde uyuşmazlığa düşen k tarafın, anlaşarak, bu uyuşmazlığın çözümünü özel kşlere bırakmalarına ve uyuşmazlığın bu özel kşler tarafından ncelenp karara bağlanmasına tahkm; uyuşmazlığın çözümü kendlerne bırakılan bu özel kşlere se hakem denr. Hakemler, bağımsız, tarafsız gerçek kşlerdr, kural olarak uyuşmazlığın tarafı olan kşlerce seçlrler, uyuşmazlığı yargılama yoluyla çözerler. Tahkm yolu, tarafların doğmuş ya da doğablecek br uyuşmazlığı aralarındak anlaşmaya göre hakem veya hakem kuruluna götürdükler, özel br yargılama faalyetdr ( Kuru, 13: Hukuk Muhakemeler Usulü, Ankara 2001, C.VI, s. 5875; Meden Usul Hukuku El Ktabı, Ankara 2020, C.II, s.1857 ).

Tahkm özel br yargılama usulü olduğundan bu usulün uygulanması, tarafların yapacağı br tahkm anlaşmasına bağlıdır.

Tahkm, devletn yargı hâkmyetne müdahale sayılmaz, taraf radelerne üstünlük tanıyan, tarafların radelerne tab özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümüne katkı sağlayan özel br alternatf uyuşmazlık yöntemdr.

Tahkmde, dğer alternatf çözüm yollarından farklı olarak hakemler bağlayıcı ve cra edleblr kararlar vermektedr.

Tahkmn, zorunlu tahkm, htyar tahkm, muvakkat ( ad hoc ) tahkm, mll ve mlletlerarası tahkm olmak üzere çeştl türler vardır. Tahkm kural olarak htyardr. Özel Kanun hükümler le düzenlenen zorunlu tahkm se ancak stsna hâllerde mümkündür.

2. 6100 SAYILI IIUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU'NUN 407 İLA 444. MADDELERİ ARASINDA DÜZENLENEN İÇ TAHKİM VE İŞLEYİŞİ

01.10.2011 tarhnde yürürlüğe gren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeler Kanunu ( HMK ) le 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeler Kanunu ( HUMK ) lga edlerek usul hukukunun brçok dalında olduğu gb tahkm yargılamasında da brtakım değşklk ve yenlkler yapılmıştır.

Gerek 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30/23. maddesnde yer alan " Bu Kananda hüküm bulunmayan hallerde Hukuk Usûlu Muhakemeler Kanununun hükümler, sgortacılıktak tahkm hakkında da kıyasen uygulanır, "şeklndek düzenleme gerekse 6100 sayılı HMK'nın 447/2. maddesnde yer alan "Mevzuatta, yürürlükten kaldırılan 18/6/1927 tarhl ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeler Kanununa yapılan yollamalar, Hukuk Muhakemeler Kanununun bu hükümlern karşılığını oluşturan maddelerne yapılmış sayılır. " hükmü le hukuk sstemmzde yer alan tahkm hükümler le köprü kurulmak suretyle tahkm sstemnn temel usul ve esasları bakımından HMK le paralellk sağlanmaya çalışılmıştır. Bu nedenledr k, sgortacılık tahkm sstemnn daha y kavranablmes açısından Sgortacılık Kanunu'nda yer alan tahkm sstem le 6100 sayılı HMK'da yer alan tahkm hükümlernn br arada değerlendrlmes gerekmektedr ( Semerc Vuraloğlu/T.: 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nda Yer Alan Tahkm Hükümler le 6100 sayılı Hukuk Muhakemeler Kanunu'ndak Tahkm Hükümlernn Karşılaştırılması, Yedtepe Ünverstes Hukuk Fakültes Dergs, C. XIII, S.2, 2016, s.269 ).

6100 sayılı HMK'nın 407 la 444. maddeler arasında düzenlenen ç tahkm htyar tahkm olup, 4686 sayılı Mlletlerarası Tahkm Kanunu'nun tanımladığı anlamda yabancılık unsuru çermeyen ve tahkm yernn Türkye olarak belrlendğ uyuşmazlıklar hakkında uygulanır.

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 3/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

HMK' ya tab br tahkmden söz edeblmek çn taraflar arasında yapılmış br tahkm sözleşmesnn bulunması, uyuşmazlığın yabancılık unsuru taşımaması ve tahkm yernn de Türkye olarak belrlenmes gerekmektedr. HMK'nın 407. maddes le mllî tahkm açısından, açıkça toprak lkes kabul edlmştr.

Tahkm, sadece tarafların radesne tab olan uyuşmazlıklar hakkında geçerldr. HMK'nın 408. maddesnde yer alan bu lkeye tahkme elverşllk lkes denlmektedr. İk tarafın arzusuna tab olmayan şlerde tahkm sözleşmes yapılamaz ( Pekcanıtez, H./ Atalay, O./ Özekcs, M.: Hukuk Muhakemeler Kanunu Hükümlerne Göre Meden Usul Hukuku, Ankara, 2011, s. 738 ).

Tahkm sözleşmes, tarafların, sözleşme veya sözleşme dışı br hukuk lşkden doğmuş veya doğablecek uyuşmazlıkların tamamı veya br kısmının çözümünün hakem veya hakem kuruluna bırakılması hususunda yaptıkları anlaşma olup, taraflar arasındak sözleşmenn br şartı olableceğ gb ayrı br sözleşme şeklnde de yapılablr. HMK'nın 412. maddesne göre tahkm sözleşmes yazılı şeklde yapılması geçerllk şartıdır.

Br uyuşmazlığın çözümü çn mahkemeye başvurulmuş olması, o meselenn çözümü çn tahkme gdlemeyeceğ anlamına gelmemektedr. Yargılama sırasında tarafların tahkm yoluna başvurma konusunda anlaşmaları durumunda, dava dosyası mahkemece lgl hakem veya hakem kuruluna gönderlr ( HMK m 413 ).

Tahkmde hakemlern atanması büyük önem taşıdığı çn atanma usulü Kanun'da açıkça belrlenmştr. Taraflar, hakem veya hakemlern seçm usulünü serbestçe kararlaştırablrler. Taraflarca aks kararlaştırılmamışsa hakem seçmnde HMK'nın 416. maddesndek usul uygulanır.

HMK'ya göre hakem ( tek olacak şeklde ) tahkm sözleşmesnde belrlenebleceğ gb hakem sözleşmesnde hakemn taraflarca seçlebleceğ de kararlaştırılablr. Sözleşmede özel hüküm yoksa hakem davaya bakmaya yetkl mahkeme tarafından veya tahkm sözleşmesnde hakemlern seçm üçüncü kşye bırakılmışsa, üçüncü kş tarafından seçlr ( Kabukçuoğlu Özer/ F. D.: Sgortacılık Kanunu Şerh, İstanbul 2012, s.498 ). Hakemlern sayısı taraflarca kararlaştırılmamışsa üç hakem seçlr ( HMK m 415 ).

HMK'da yer alan düzenlemeye göre; taraflar, hakemn redd usulünü serbestçe kararlaştırablr. Seçlen hakemn veya hakem kurulunun tümünün ya da karar çoğunluğunu ortadan kaldıracak sayıda hakemn redd çn ancak mahkemeye başvurulablr. Mahkemenn bu fıkra uyarınca verdğ kararlar kesndr.

Tahkm kurumunun başarıya ulaşablmes çn getrlen tahkm şartının ayrılablrlğ ve bağımsızlığı lkes gereğnce hakemn kend yetks konusunda karar vereblmes kabul edlmş; HMK'nın 422. maddesnde getrlen bu düzenleme le tahkme sürat kazandırarak tahkmn lerleyen aşamalarında yetk trazı le karşılaşılmasının ya da tahkm şartının geçerszlğn ler sürerek tahkm bertaraf etmenn önüne geçmek amaçlanmıştır.

Tahkmde taraflar eşt hak ve yetkye sahptrler. Taraflar hukuk dnlenlme hakkını kullanablrler ( HMK m 423 ). Tahkmde hakem veya hakem kumlunun uygulayacağı yargılama usulünün belrlenmesnde Kanun'un emredc hükümlerne aykırı olmamak koşuluyla taraf serbests esası kabul edlmştr ( 1IMK m 424 ).

Taraflar aksn kararlaştırmadıkça. br hakemn görev yapacağı davalarda hakemn seçldğ, brden çok hakemn görev yapacağı davalarda se hakem kurulunun lk toplantı tutanağının düzenlendğ tarhten tbaren br yıl çnde, hakem veya hakem kurulunca esas hakkında karar verlr. Bu süre, tarafların anlaşmasıyla; anlaşamamaları hâlnde se taraflardan brnn başvurusu üzerne mahkemece uzatılablr. Mahkemenn, bu konudak kararı kesndr ( HMKm427 ).

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 4/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

Tahkm yargılaması, nha hakem kararının verlmes veya HMK'nın 435. maddesnde belrtlen hâllerden brnn gerçekleşmes le sona erer.

Mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeler Kanunu'nda ( HUMK ) tahkm süres altı ay olarak öngörülmüştür. HUMK'nın 533. maddesne göre hakem kararlan sadece; tahkm süresnn dolmasından sonra karar verlmş olması, talep edlmemş br şey hakkında karar verlmes, hakemlern yetkler dâhlnde olmayan br konu hakkında karar vermeler ve k taraftan brnn ddası hakkında karar verlmemes sebepler le sınırlı olarak bozulablmekte ken; Yargıtay İçthadı Brleştrme Hukuk Genel Kurulunun 28.01.1994 tarhl ve 1993/1 E., 1994/4 K sayılı kararında da tarafların, tahkm sözleşmes veya şartında hakemlern, uyuşmazlığı madd hukuk kurallarına göre çözümlemelern öngördükler takdrde, hakemler bu kurallar çerçevesnde karar vermek zorunda oldukları açıklanmış, bu kurala aykırı karar verlmes hâlnn de temyz sebeb oluşturacağı kabul edlmştr.

1086 sayılı HUMK'da hakem kararlarına karşı temyz kanun yoluna gdlebleceğ kabul edlmş ancak; bu kararlara karşı karar düzeltme yolu kapatılmıştır. Kesnleşen kararlar aleyhne şartları varsa ancak yargılamanın yenlenmes yoluna gdleblecektr.

6100 sayılı HMK'da hakem kararına karşı tahkm yer bölge adlye mahkemesnde yalnızca ptal davası açılableceğ öngörülmüş; tahkmn amacı, ntelğ, tarhsel gelşm gereğ ve tahkmde sürat temn etmek çn, hakem kararlarının ptal sebepler 439. maddede sınırlı olarak sayılarak ptal davası hakkında verlen kararlara karşı temyz yoluna başvuru açık bırakılmış; temyz ncelemesnn, öncelkle ve vedlkle karara bağlanacağı belrtlmştr.

Yargıtay İçthatları Brleştrme Hukuk Genel Kumlunun 13.04.2018 tarhl ve 2016/2 E., 2018/4 K. sayılı kararında da; 6100 sayılı HMK'nın yürürlüğe grdğ 01.10.2011 tarhnden önce yapılan tahkm sözleşmes uyarınca cra edlen mll tahkm yargılaması kapsamında ve anılan tarhten sonra verlen hakem kararlarına karşı 1086 sayılı HUMK' nın 533. maddesnde düzenlenen temyz kanun yoluna değl, 6100 sayılı HMK' nın 439. ptal davası açılması yoluna başvurulableceğ açıklanmıştır.

3. SİGORTACILIKTA TAHKİM KAVRAMI VE SİGORTA TAHKİMİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ, KURUMSAL YAPİSİ VE İŞLEYİŞİ, İÇ TAHKİMDEN FARKİ

a. Kavram:

Alternatf çözüm yollarından br olan sgorta tahkmnde, adl yargı yerne, Türkye Sgorta Reasürans ve Emekllk Şrketler Brlğ nezdnde kurulmuş olan Sgorta Tahkm Komsyonuna müracaat edlerek komsyon tarafından belrlenecek hakemler aracılığıyla sgorta ettren veya sgorta sözleşmesnden menfaat sağlayan kşler le rsk üstlenen taraf arasında, sgorta sözleşmesnden veya güvence hesabından faydalanacak kşler le güvence hesabı arasında çıkan uyuşmazlıklar çözüme kavuşturulmaktadır.

Bu sstem le sgorta konusundak uyuşmazlıkların uzman kşler tarafından az malyetle, hızlı ve adl şeklde çözüme kavuşturularak sgortacılık sektörüne olan güvenn artırılması amaçlanmıştır.

b ) Yasal Mevzuat:

Sgortacılıkta tahkm kavramı hukukumuza lk defa 03.06.2007 tarhnde kabul edlerek 14.06.2007 tarhnde Resmî Gazetede yayımlanan Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddes le grmştr. Bu maddenn lgl fıkralarında 29.06.2012 tarhl Resmî Gazetede yayımlanan 6327 sayılı Kanun ve 18.04.2013 tarhl Resmî Gazetede yayımlanan 6456 sayılı Kanun le brtakım eklemeler ve değşklkler yapılmıştır.

Tahkme lşkn detay düzenlemeler se 17.08.2007 tarhl ve 26616 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Sgortacılıkta Tahkme İlşkn Yönetmelk le Sgorta Tahkm Usulu ve Sgorta Hakemlerne İlşkn Teblğ'de yer almıştır. Anılan Yönetmelk Resmî Gazete lanlarına göre sırasıyla 24.07.2013,

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 5/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

19.01.2016, 14.06.2018, 18.04.2019 ve 15.06.2019 tarhlernde değşklğe uğramış. Teblğ se 2016 tarhnde yürürlükten kaldırılmıştır.

c. Sgorta Tahkm Sstemnn Kurumsal Yapısı ve İşleyş:

Türkye Sgorta, Reasürans ve Emekllk Şrketler Brlğ bünyesnde Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddesne stnaden oluşturulan Sgorta Tahkm Komsyonunun merkez İstanbul'dadır. Komsyon Başkanlığı gerekl görülen yerlerde büro açmaya yetkl olduğu gb bölgesel bürolar da kurablr.

Sgorta Tahkm Komsyonu kendne özgü, kalıcı ve kurumsal br yapıdır. Sgorta Tahkm Komsyonu, komsyon başkanlığı ve üyeler, komsyon müdürü, komsyon müdür yardımcıları, büro müdür ve müdür yardımcıları, sgorta raportörler ve dğer personel olmak üzere sabt çalışanlarla, hayat ve hayat dışı sgorta dallarında çalışan ve komsyon nezdnde tutulan scle kayıtlı sgorta hakemler le sgorta hakemlernn verdkler kararları traz üzerne nceleyen üç kşlk traz hakem heyetlernden oluşur ( SK m 30/2, Yönetmelk m 4 ).

Komsyon Başkanlığı, br Bakanlık temslcs, k Brlk temslcs, br tüketc derneğ temslcs le Müsteşarlıkça belrlenecek br akademsyen hukukçu temslcnn katılımı le oluşmaktadır. Komsyon Başkanlığı üyeler k yıl çn seçlr. Herhang br üyelğn boşalması durumunda, esk üyenn görev süresn tamamlamak üzere aynı usulle yen üye atanır. Komsyon Başkanlığı üyelernn 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 3/2.a maddesnde yer alan suçlardan dolayı hüküm gymemş, konkordato lan ve flas etmemş olması şartları aranmaktadır. Tüketc Derneğ temslcs, Türkye çapında en fazla üyeye sahp tüketc derneğnn önereceğ üç aday arasından Bakanlıkça seçlr. Yönetmelkte yapılan 18.04.2019 tarhl değşklk le brlkte Bakanlıkça belrlenecek akademsyen hukukçunun se sgorta hukuku, hukuk usulü veya meden hukuk alanlarından en az brnde doktor öğretm üyes veya daha üst unvana sahp olması kuralı getrlmştr.

Sgorta Tahkm Komsyonuna; raportörler ve dğer personel atamak, sgorta hakem başvurularını değerlendrerek uygun görülenlern kabulü çn durumu Bakanlığa bldrmek, sgorta hakem lstesn tutmak, uyuşmazlığın çözümü çn sgorta hakem seçlmes ve gerektğnde hakem heyet oluşturulmasının bu Yönetmelk hükümler çerçevesnde ve doğru br bçmde gerçekleşmesn sağlayacak mekanzmaları kurarak bunun denetmn yerne getrmek, traz hakem heyetlern kurmak, hakem ücretn ödemek, büro açılmasına karar vermek gb öneml görevler verlmştr ( SK m 30/2, Yönetmelk m 6 ). Komsyon Başkanlığının gerek gördüğü durumlarda, uyuşmazlık konusunda tahkme gdlmeden önce ön blg vermek amacıyla danışmanlık hzmet sağlayacak br mekanzma oluşturablmesne mkân tanınmıştır.

Görüldüğü gb, komsyon br taraftan karar alma mekanzması çn gerekl şlemler gerçekleştrmekte, dğer taraftan se müdür ve müdür yardımcıları elyle yapılan şlemlern ve başvuruların usulüne uygun br şeklde değerlendrlmesn ve sonuçlanmasını sağlamaktadır ( Özdamar, M: Sgorta Hukukunda Uyuşmazlıkların Çözümünde Tahkm Sstem, Gaz Ünverstes Hukuk Fakültes Dergs, C.XVIT, 2013, s. 1-2 ).

Sgorta Tahkm Komsyonuna başvurulablmes çn uyuşmazlığın mahkemeye ve Tüketcnn Korunması Hakkındak Kanun hükümlerne göre Tüketc Sorunları Hakem Heyetne ntkal etmemş olması gerekr ( SK m 30/14 ).

Komsyon müdür ve müdür yardımcıları komsyon başkanlığı tarafından atanır. Komsyon müdürlernn belrl özellkler taşıması gerekmektedr. Yönetmelkte, brden fazla Komsyon müdür yardımcısının atandığı durumlarda, müdür yardımcılarının en az brnn sgortacılık veya sgortacılık teknğ le lgl konulardan sorumlu olması gerektğ belrtlerek, sgortacılık veya sgortacılık teknğ le lgl konularda çalışan Komsyon müdür yardımcısında en az k yıllık sgortacılık deneymnn aranacağı belrtlmştr. Sgorta şrketlernn, reasürans şrketlernn, sgortacılık yapan dğer kuruluşların, sgorta eksperlernn, sgorta acentelernn ve brokerlern ortakları, yönetm ve denetmnde bulunan kşlern ve bunlar adına mza atmaya yetkl olanlar le tüm bu kuruluşlarda meslek faalyette bulunanların, sgorta

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 6/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

eksperlernn, sgorta acentelernn ve brokerlern komsyon müdür ve müdür yardımcılığı yapamayacağı kabul edlmştr.

Yönetmelkte 19.01.2016 tarhnde yapılan değşklk le komsyon müdür ve müdür yardımcılarına hakemlern redd taleplern ncelemek görev verlmştr. Hakem ret nedenler se 17. maddede; hakemn taraflardan brne öğüt vermes ya da yol göstermes, taraflardan br veya lgl br üçüncü kş karşısında kanunen gerekmedğ hâlde görüşünü bldrmes, tanık, blrkş, Hukuk Muhakemeler anlamında hakem veya hâkm sıfatıyla dnlenmes ya da hareket etmes, hakemn taraflardan bryle dördüncü dereceye kadar yansoy hısımlığının olması, taraflardan br arasında br dava veya düşmanlık bulunması, tarafsızlığından şüpheye düşülmesn gerektrecek öneml sebeplern bulunması olarak sıralanmıştır.

Sgortacılık yapan kuruluşla uyuşmazlığa düşen kşnn başvurusu öncelkle sgorta raportörler tarafından en geç on beş gün çnde ncelenr ve raportörler tarafından çözülemeyen başvurular sgorta hakemne letlr. Raportörler ön nceleme yapar, evrak, belge eksklğ ve başvuru ön şartlarının bulunup bulunmadığına bakar, ancak uyuşmazlığın esasına dar karar veremezler. Sgortacılık tahkmne olan güvenn arttırılması ve htsaslaşmanın sağlanması amacıyla atanacak raportörlern; mal güç dışında sgorta şrket ve reasürans şrket kurucularında aranan ntelkler taşıması, en az dört yıllık yüksek okul mezunu olması, sgorta hukukunda en az k yıl veya sgortacılıkta en az beş yıl deneym olması şartı aranmıştır.

5684 sayılı Kanun'un 30/8. maddesne göre sgorta hakemlernn; mal güç dışında sgorta şrket ve reasürans şrket kurucularında aranan ntelkler taşıması, en az dört yıllık yüksek okul mezunu olması, sgorta hukukunda en az beş yıl veya sgortacılıkta en az on yıl deneym olması gerekmektedr. Hakem seçmnde aranacak ntelkler Yönetmelk le şekllendrlmş ve öngörülen deneymn kesntsz olması gerektğ belrtlmştr. Yönetmelk le traz hakem heyetnde yer alacaklarda aranacak deneym süres sgorta hukuku çn en az on yıl, sgortacılık çn en az on k yıl olarak uygulanacağı kuralı getrlmştr.

Uyuşmazlığa hang sgorta hakemnn bakacağı, hayat ve hayat dışı sgorta dallarından uzmanlık alanına göre oluşturulan lsteden sıra usulü le komsyon tarafından belrlenr. Hakemlk başvurusu kabul edlenlerden Bakanlıkça uygun görülenlern kaydedlmes amacıyla, sgorta hakemler çn ayrı, traz hakem heyetnde yer alacak sgorta hakemler çn ayrı olmak üzere lsteler tutulur. Br hakem, brden fazla lstede yer alamaz. Ancak komsyon, htyaç duyulduğunda lstelern çerk ve kapsamını yapılandırablr.

Tahkm sstemnde hedeflenen sonuca ulaşılablmes le adl ve güvenlr br şeklde uyuşmazlığın çözümü çn getrlen kuralların sıkı br şeklde takb amaçlanmıştır. Örneğn, Yönetmelkle sgorta hakem lsteden sm; sgorta hakemlğ yapmak çn gereken ntelkler kaybetmşse veya tarafsızlık lkesne aykırı hareket ettğ tespt edlmşse sürekl olarak, kendsne ulaşan dosyaları br yıl çnde en fazla üç kez zamanında sonuçlandırmamışsa br yıl süreyle slneceğ düzenlemes getrlmştr.

Tahkm sstemne üye olmak steyenlerden katılma payı, uyuşmazlık çözümü çn Komsyona başvuranlardan se başvuru ücret alınması gerekmektedr.

Uyuşmazlık on beş bn TL'nn üzernde se, komsyon en az üç sgorta hakemnden oluşan br heyet görevlendrr. Hakemler uyuşmazlığa lşkn verdkler kararı komsyon müdürüne tevd eder ve komsyon müdürü bu kararı en geç üç ş günü çnde taraflara bldrr, ayrıca kararın aslı dosya le brlkte komsyonca saklanır.

ç. Sgortacılıkta Tahkmn Ayırt Edc Özellkler:

Sgorta tahkm kavramı le uyuşmazlığın ntelğ ve tarafları yönünden sgorta hukukuyla alakalı br tahkm kastedlmektedr. Yabancılık unsuru çermes hâlnde dah sgorta sözleşmesnden kaynaklanan tüm uyuşmazlıklar çn tahkm yoluna gdleblr.

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 7/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

Tahkm sözleşmes uyuşmazlığın tarafları arasında yapılır ancak sgorta tahkmnde rsk üstlenen kşler le uyuşmazlığa düşenler arasında yapılmış yazılı br anlaşma yoktur.

Sgorta tahkm sstemnde, br kmsenn sgorta uyuşmazlıkları konusunda Sgorta Tahkm Komsyonuna başvuruda bulunablmes çn uyuşmazlık yaşadığı sgorta kuruluşunun sgorta tahkm sstemne üye olması ve uyuşmazlık konusu rzkonun üyelk tarhnden sonra meydana gelmş olması gerekmektedr. Zorunlu sgortalarda 18.04.2013 tarhnden sonra ortaya çıkan uyuşmazlıklar çn sgorta şrketnn Sgorta Talkm Komsyonuna üye olup olmadığına bakılmaksızın Komsyona başvurulablmektedr.

Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddesnn 13. fıkrasına göre; Sgorta Tahkm Komsyona gdleblmes çn, sgortacılık yapan kuruluşla uyuşmazlığa düşen kşnn, uyuşmazlığa konu teşkl eden olay le lgl olarak sgortacılık yapan kuruluşa gerekl başvuruları yapmış ve talebnn kısmen ya da tamamen olumsuz sonuçlandığını belgelemş olması gerekmektedr. Sgortacılık yapan kuruluşun, başvuru tarhnden tbaren on beş ş günü çnde yazılı olarak cevap vermemes de Komsyona başvuru çn yeterldr.

Sgorta tahkm, zorunlu sgortalar dışında, sgorta kuruluşlarının rad katılımı esasına dayanmaktadır. Sgortalı/hak sahpler se hçbr şeklde, sgorta şrketler le yaşadığı br uyuşmazlığın çözümü çn Sgorta Tahkm Komsyonuna başvurmak zorunda değldr. İş söyleyşle Sgortacılık Kanununda yer alan tahkm, ssteme üye olan şrketler bakımından zorunluluk, sgorta ettren veya sgorta sözleşmesnden menfaat sağlayanlar bakımından gönüllülük esasına dayanmaktadır ( Karasu, R: Yargıtay ve Sgorta Tahkm İtraz Hakem Heyet Kararları Işığında Karayolları Zorunlu Mal Sorumluluk Sgortası, Ankara, 2016, s. 136; Kabukçuoğlu Özer, s.29 ).

Sgortacılık Kanununa göre hakem seçm Sgorta Tahkm Komsyonu tarafından yerne getrlr. Sgortacılık tahkmnde taraflar hakemler serbestçe belrleyemezler. Sgorta tahkmnde görev yapacak hakemlern Kanun'un 30/8 ve Tahkm Yönetmelğnn 16. maddesndek ntelkler taşıması zorunlu tutulmuştur. Hakemler hayat ve hayat dışı sgorta gruplarından sadece brnde görev yapacak şeklde önceden hazırlanmış lstelere göre belrlenr.

Hakemler, görevlendrldkler tarhten tbaren en geç dört ay çnde karar vermek zorundadır. Ancak, bu süre tarafların açık ve yazılı muvafakatleryle uzatılablr.

Sgortacılık Kanunu'nda hakemn redd hâkmn redd nedenlerne dayandırılmıştır, hakemn reddne lşkn talep durumun öğrenlmesnden tbaren beş ş günü çnde yapılablr ve karar Sgorta Tahkm Komsyonu tarafından verlr.

d. 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30. Maddesnde Düzenlenen Sgorta Tahkm le 6100 Sayılı HMK' da Düzenlenen İç Tahkm Sstem Arasındak Farklar:

Sgorta uyuşmazlıklarının çözümü çn özel olarak benmsenen sgorta tahkm, 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu le "Sgortacılıkta tahkm'1 başlıklı 30. maddesndek düzenleme le 2007 yılında hukukumuza grmştr. İç tahkm sstemne se Türk hukukunda lk olarak 1850 Tarhl Kanunname- Tcaret'te yer verlmştr.

Sgorta tahkm le ç tahkm arasında termnolojk benzerlk dışında her k alternatf uyuşmazlık çözüm yöntemnn en temel ntelkler olan tahkm anlaşmasının varlığı, tarafların rolü, sürecn şleyş, hakemlern seçm, davanın açılması, yargılama usulü, kararların verlmes, kararlara karşı kanun yolları ve kurumsal yapı yönünden çok temel konularda brbrnden farklılıklar bulunmaktadır.

İç tahkmde hakemlere dava açılması, tahkm süres ( HMK m 427 ), dava ve davaya cevap ( IIMK m 428 ) duruşma yapılması ( T1MK m 429 ) tarafların duruşmaya katılımı, dell toplanması ( HMK m 432 ) karar verlmes, tahkm yargılamasının sona ermes ( HMK m 435 ) hakem kararlarının şekl, çerğ

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 8/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

ve saklanması ( HMK m 436 ), teblğ ( HMK m 438 ) sgorta tahkmnde ayrı ve özel düzenlemelere tab tutulmuştur.

Sgortacılık tahkmn ç talkmden ayıran en öneml özellk taraflar arasında tahkm anlaşması olması aranmaksızın 6456 sayılı Kanun'un 45. maddes le 5684 sayılı Kanun'un 30/12. maddesnn değştrlmesyle zorunlu sgortalarda lgl kuruluş sgorta tahkm sstemne üye olmasa dah hak sahplernn ve hatta ( sgorta sözleşmesnde taraf olmayan ve 2918 sayılı Karayolları Trafk Kanunu1 nun 97. maddesne göre ) zarara uğrayan üçüncü kşlern de bu tahkm usulünden yararlanablmesdr. 2918 sayılı Karayolları Trafk Kanunu'ııun 97. maddesnde de zarar görenn, dava açableceğ veya 5684 sayılı Kanun çerçevesnde tahkme başvurableceğ açıkça kabul edlmştr.

İç tahkm sstemnn en temel özellğ ve vazgeçlmez unsuru olan taraflar arasında yazılı tahkm anlaşmasının varlığı koşulu, sgortacılıkta tahkm usulünde aranmamaktadır. Zra sgortacı, tahkm sstemne üye olmasa veya zarar gören sözleşmenn tarafı olmasa dah tahkm komsyonuna başvurablmektedr.

Sgortacılıkta tahkm, tahkme başvuracak kşler bakımından da, ç tahkmden ayrılmaktadır. Zra ç tahkme ancak tahkmn taraflarının başvurablmes mümkündür.

Buna karşın 5684 sayılı Kanun'un 30. maddes gereğnce zorunlu sgortalar bakımından, sgorta tahkmne başvurablmek çn sgorta sözleşmesnn veya sgorta sözleşmesnde kararlaştırılan tahkm anlaşmasının tarafı olmak gerekmemektedr. Sgorta ettren, sgortalı ve hesaptan yararlanablecek kşlerle, 2918 Sayılı Kanun'un 97. maddes gereğnce zorunlu sgortalarda zarar gören üçüncü kşler tahkme başvurablr.

6100 sayılı HMK'nın 412. maddes gereğnce ç tahkmde konu sınırlaması olmaksızın sözleşme veya sözleşme dışı br hukuk lşkden doğmuş veya doğablecek uyuşmazlıkların tamamı veya br kısmının çözümü çn tahkme başvurulablecek ken, 5684 Sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddesne göre sgortacılıkta tahkmn konusunu yalnızca "sgorta ettren veya sgorta sözleşmesnden menfaat sağlayan kşler le rsk üstlenen taraf arasında sgorta sözleşmesnden veya hesaptan faydalanacak kşler le hesap arasında doğan uyuşmazlıklar" oluşturmaktadır.

İç tahkmde 6100 sayılı HMK'nın 416. maddes gereğnce hakem veya hakemlern seçm usulünü tarafların serbestçe kararlaştırması mümkün ken, sgorta tahkmnde komsyon ne/dnde tutulan lsteye kayıtlı hakemler arasından sıra le uyuşmazlık hakkında karar verecek hakemler belrlenmektedr. Yne, ç tahkmde hakeme başvurulması çn br ön koşul gerekmezken, sgortacılıkta tahkm komsyonuna başvurablmek çn önce sgortacılık yapan kuruluşa başvurulması, başvuru sonucu talebnn kısmen veya tamamen olumlu karşılanmadığının belgelenmes veya başvuruya on beş gün çnde yazılı cevap verlmemş olması gerekmektedr.

İç tahkmde hakemler br veya brkaç kşden oluşan ve tek sayıda geçc olarak uyuşmazlığı çözmek üzere br araya gelen kşlerden oluşmasına karşılık, sgorta tahkm komsyonu, kalıcı ve kurumsal br yapıdır. HMK sstemnn aksne hakemlk ücretnn tayn taraf radelerne bırakılmamıştır ( Vuraloğlu, s. 282 ).

6100 sayılı HMK'nın 424. maddes gereğnce, ç tahkmde hakemlern yargılama usulüne lşkn uyacağı kuralları taraflar serbestçe kararlaştırılablr. Ancak sgorta tahkmnde hakemlern uyacağı usul kuralları 5684 sayılı Kanun'un 30. maddes ve bu maddeye dayalı olarak çıkartılan Yönetmelkte belrlenmş olup, taraf radelernce belrleme söz konusu değldr.

İç tahkmde, tahkm yer taraflarca veya onların seçtğ tahkm kurumunca serbestçe kararlaştırılablr. Sgorta Tahkm Komsyonunun merkez İstanbul olup, Komsyon Başkanlığı gerekl görülen yerlerde büro açmaya yetkldr.

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 9/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

6100 sayılı HMK'nın 427. maddes uyarınca genel tahkmde uyuşmazlığın br yıl çnde karara bağlanması gerekmekte ken sgorta tahkmnde bu süreç dört ay olarak belrlenmştr.

6100 sayılı HMK'nın 439. maddes uyarınca hakem kararma karşı yalnızca Kanunda yazılı sınırlı sebeplerle ptal davası açılablr. 439. maddenn 2. bendnde bu sebepler aynen;

" ( 2 ) a ) Tahkm sözleşmesnn taraflarından brnn ehlyetsz ya da tahkm sözleşmesnn geçersz olduğu,

b ) Hakem veya hakem kumlunun seçmnde, sözleşmede belrlenen veya bu Kısımda öngörülen usule uyulmadığı,

c ) Kararın, tahkm süres çnde verlmedğ,
ç ) Hakem veya hakem kumlunun, hukuka aykırı olarak yetkl veya yetksz olduğuna karar verdğ,

d ) Hakem veya hakem kurulunun, tahkm sözleşmes dışında kalan br konuda karar verdğ veya talebn tamamı hakkında karar vermedğ ya da yetksn aştığı,

e ) Tahkm yargılamasının, usul açısından sözleşmede veya bu yönde br sözleşme bulunmaması halnde, bu Kısımda yer alan hükümlere uygun olarak yürütülmedğ ve bu durumun kararın esasına etkl olduğu,

f ) Tarafların eştlğ lkes ve hukuk dnlenlme hakkına rayet edlmedğ,

g ) Hakem veya hakem kurulu kararma konu uyuşmazlığın Türk hukukuna göre tahkme elverşl olmadığı,

ğ ) Kararın kamu düzenne aykırı olduğu,
tespt edlrse, hakem kararları ptal edleblr." şeklnde sıralanmıştır.

Yukarıda sayılan ptal sebepler sınırlı olarak sayılmış olup, bunlardan başka sebeple ptal karan verlemeyecektr.

4. İÇTİHATLARI BİRLEŞTİRME KONUSU KAPSAMINDA KANUN YOLLARINA İLİŞKİN KAVRAMLAR VE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER:

a. İstnaf Kanun Yolu:

Bölge Adlye Mahkemeler 07.10.2004 tarhl Resmî Gazetede yayımlanan 5235 sayılı Adl Yargı Tk Derece Mahkemeler İle Bölge Adlye Mahkemelernn Kuruluş, Görev ve Yetkler Hakkında Kanun'un 25, Geçc 2 ve 3. maddeler uyarınca kurulmuş olup, faalyete se Adalet Bakanlığının 7.11.2015 tarhl 29525 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan kararı le 20.07.2016 tarhnde başlamıştır.

6100 sayılı HMK'nın 341. maddes uyarınca, lk derece mahkemelernden verlen nha kararlar le htyat tedbr, htyat hacz taleplernn redd kararları karşı tarafın yüzüne karşı verlen htyat tedbr ve htyat hacz kararlan, karşı tarafın yokluğunda verlen htyat tedbr ve htyat hacz kararlarına karşı traz üzerne verlen kararlar stnaf kanun yolu ncelemesne tabdr

İstnaf kanun yolunun kabulü le ülkemzde lk derece ve Yargıtay olmak üzere uygulanmakta olan k derecel sstemden, lk derece, stnaf ve temyz kanun yolu olmak üzere üç derecel ssteme geçlmştr.

İstnaf kanun yolunda kural olarak lk derece mahkemesnce verlen kararların madd vakıa ve hukuka aykırılık denetm yapılır.

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 10/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

Br kararın stnaf edlp edlemeyeceğ, kanun tarafından tayn edlr. Yan br karar kanundan dolayı ya stnaf edleblr ya da edleme/. İlk derece mahkemes de kanuna göre stnaf edlemeyecek olan br kararın stnaf edlmesne karar veremez ( Kuru, s 1339 ).

b. Temyz Kanun Yolu:

Temyz; açık br şeklde hatalı ve kanuna aykırı bçmde ortaya çıkmış kararların düzeltlmesn amaçlayan olağan kanun yoludur. Bu anlamda temyz "hukukun hç uygulanmaması veya yanlış uygulanması" sebebne dayanır.

Temyz, bölge adlye mahkemeler göreve başlayıncaya kadar lk derece mahkemelernn kararlarına karşı başvurulablecek kanun yollarının lkdr.

6100 sayılı HMK'nın Geçc 3. maddes uyarınca bölge adlye mahkemelernn, Resmî Gazetede lan edlecek göreve başlama tarhne kadar, 1086 sayılı Kanun'un temyze lşkn yürürlüktek hükümler uygulanacak, bölge adlye mahkemelernn göreve başlama tarhnden önce verlen kararlar hakkında, kesnleşnceye kadar 1086 sayılı Kanun'un 26.9.2004 tarhl ve 5236 sayılı Kanun Ta yapılan değşklkten öncek 427 lâ 454. madde hükümlernn uygulanmasına devam olunacaktır. Bu kararlara lşkn dosyalar bölge adlye mahkemelerne gönderlemez. 6100 sayılı Kanun'da bölge adlye mahkemelerne görev verlen hâllerde bu mahkemelern göreve başlama tarhne kadar 1086 sayılı Kanun'un 6100 sayılı Kanun'a aykırı olmayan hükümler uygulanır.

6100 sayılı HMK'nın 362. maddesnde temyz edlemeyecek kararlar açıklanmış olayın k derecel yargılamadan geçmş bulunduğu göz önüne alınarak, bölge adlye mahkemesnn bazı kararlarına karşı temyz yoluna gdlemeyeceğ kabul edlerek Yargıtay'ın ş yükünün haffletlmes amaçlanmıştır.

5-ÖĞRETİDEKİ GÖRÜŞLER

Sgorta tahkm kararlarına karşı başvurulacak kanun yolları ve özellkle çthadı brleştrme konusu olan sgorta tahkmnde bölge adlye mahkemelernn faalyete geçtğ 20.07.2016 tarhnden sonra Sgorta Tahkm Komsyonu İtraz Hakem Heyet tarafından verlen kırk bn Türk Lrası üzerndek kararlar çn başvurulacak olan kanun yolunun stnaf kanun yolu mu yoksa temyz kanun yolu mu olduğu hususu öğretde de Yargıtay kararları üzernden tartışılmıştır.

Öğretde Kuru, "...Kırk bn Türk Lrasının üzerndek uyuşmazlıklar hakkında traz üzerne verlen kararlar çn temyze ( stnafa ) gdleblr...Buradak temyz deymn stnaf olarak anlamak gerekr..." ( Kuru, C.II, s. 1865 ).

Ulaş, "...SK'nda sgorta tahkm kararlarına karşı başvurulması gereken kanun yolları bakımından açık br düzenleme yer almamakta sadece, aks taraflarca kararlaştırılmamış se, kırkbn Türk Lrasını aşan hakem/hakem kurulu kararları çn temyze lşkn usul ve esaslar bakımından öncek HUMK'nun uygulanacağı bu yasanın 30/12 nc maddesnde hüküm altına alınmış bulunmaktadır. Bu düzenleme le hakem/hakem kurulu kararlarına karşı lerde uygulanması gerekecek olan stnaf yolu tanınmamıştır. Esasen HUMK'nun 427/1 nc maddes hükmüne göre de hakem kararlarına karşı kanun yolu olarak sadece temyz edleblme olanağı tanınmış bulunmaktadır.. ( Ulaş, 1: Uygulamalı Zarar Sgortaları Hukuku, Ankara, 2012, s.158 ).

Bağatıır vc Öge, SK m. 30/l2f. atfının traz hakem heyet kararlarına karşı temyz yolunu açması ve HMK m. 341-360'dak stnaf kanun yolunun yürürlük kazanması traz hakem heyet kararlarına karşı "stnaf' kanun yolunun mevcut olup olmadığı sorusu akıllara getrmş ve kanun koyucunun bu noktada amacı üzerne durmak gerekmştr. Uygulamada traz hakemler, lk derece hakem heyet tarafında verlen kararları onamakta, bozmakta ve bozma halnde - mevcut sstemde kararın kaldırılması olarak anılmaktadır- yenden hüküm kurmaktadır. Bu bakımdan traz hakem heyet yargılamasının stnaf yargılamasına benzer olduğu ve kanun koyucunun SK' dak "temyz" baresn sabetl olarak kullandığı düşünüleblr. SK'nın yürürlük tarhnn, HMK' nın yürürlük tarhnden sonra olması da göz önünde

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 11/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

bulundurulduğunda kanun koyucu tarafından temyz baresnn blnçl olarak kullanıldığını düşünmek yanlış olmayacaktır. Ntekm, SK m. 30/23 f. atfı le HMK stnaf maddelernn uygulama alanı bulacağı br an çn düşünülse ble SK'nın özel kanun ntelğnde olması nedenyle kanaatmzce SK m. 30/12 f. hükmündek temyz düzenlemesnn öncelkle uygulanması gerekecektr. Kanaatmzce kanun lafzı le Yargı kararları le brlkte yorumlandığında kanun koyucunun, sgorta hakem kararlarına lşkn öngördüğü hukuk yolları traz ve temyzdr..." ( Bağatur, M.Ç./ Öge, H.: Sorularla Sgorta Tahkm, İstanbul,

2017, s.64, 66 ).

Yeşlova Aras ve Yeşlova, "...Sgortacılık tahkmnde, özellkle 6327 s. K le ( m. 58 ) brlkte temyz kanun yolunda ısrar edldğ görülmektedr. Öncek-genel kanun dönemnde olduğu gb bugün de sgortacılık tahkmnde geçerl kanun yolu temyzdr ( karş. 6456 s.K. le değşk m. 30/XII ). Bu rade, sonrak tarhl genel kanuna rağmen; ondan da sonrak tarhte yapılan kısm kanun değşklğyle aynen muhafaza edlerek pekştrlmştr..." ( Yeşlova Aras, E./ Yeşlova, B.: Sgortacılık Tahkm ve Sgorta Talkm Usulü ve Ayırt Edc Özellkler, Yaşar Ünverstes Hukuk Fakültes Dergs, C.8, 2013,s. 352 ).

Semerc Vuraloğlu, "...sgorta tahkm yargılaması sonucunda traz üzerne verlen karara karşı gdleblecek yol, uyuşmazlığın hükümde belrtlen mktarı aşması koşuluyla temyzdr. Özellkle 6456 sayılı Kanun değşklğ sonrası kanun koyucu bu yöndek radesn br kez daha "kırk bn Türk Lrasının üzerndek uyuşmazlıklar hakkında traz üzerne verlen kararlar çn temyze gdleblr" dyerek ortaya koymuştur ( Semerc Vuraloğlu, s. 302 ).

Ekş ve Özdamar, "...tahkm yargılaması sonucunda verlen kararlara karşı mahall lk derece mahkemesnde ptal davası öngören HMK düzenlemes karşısında. Sgortacılık Kanunu'ndak temyz düzenlemesnn akıbet tartışılır hâle gelmştr. Ancak HMK' nın yürürlüğe grmesnden sonra Sgortacılık Kanununda yapılan değşklkten sonra da temyz lafzının ve düzenlemesnn terkedlmemes, kanun koyucunun radesnn sgorta tahkm bakımından temyz yolunun terch edldğ sonucunu ortaya çıkarmaktadır..." ( Özdamar, M: Sgorta Hukukunda Uyuşmazlıkların Çözümünde Tahkm Sstem, Gaz Ünverstes Hukuk Fakültes Dergs, C.XVII, 2013, sa. 1-2, s.852 vd; Ekş, N: Hukuk Muhakemeler Kanun'unda Tahkm, İstanbul, 2019, s.48 ).

Çağlar ve Ayhan, "...6100 sayılı HMK'nın 439'uncu maddesnn 1'nc bendnde se Hakem kararına karşı yalnızca ptal davası açılableceğne lşkn düzenleme bulunmaktadır. Bu düzenlemeler brlkte değerlendrldğnde, sgorta sözleşmesnden doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesne yönelk olarak sgorta tahkm sstem le lgl usul ve esasları düzenleyen özel kanun ntelğndek 5684 sayılı Sgortacılık Kanununun uygulama öncelğ olduğu gözetlerek, Sgorta Tahkm Komsyonu Uyuşmazlık Hakem Kurulu kararlarının ptalnn stenemeyeceğnn; ancak Sgortacılık Kanununda belrtlen yasa yolu olan temyz yoluna' gdlebleceğnn kabulü gerekr. Kırk bn Türk Lrasının üzerndek uyuşmazlıklar hakkında verlen kararlar çn temyze gdleblmes çn, trazın yapılmış olması gerekr; traz edlmeden doğrudan temyze gdlemez..." ( Ayhan, R./ Çağlar, H./ Özdamar, M.: Sgorta Hukuku Ders Ktabı, Ankara 2019, s. 121 ).

Budak, "....Kanun koyucu sgortacılık tahkmnde hakem kararma traz üzerne verlen kararlara karşı kanun yolu bakımından terchn açıkça temyzden yana yapmıştır. Bu temyz, kanımca, HMK m. 447 ( 2 ) uyarınca, HMK hükümlerne tab br temyz olup; HMK'da hakem kararlarının temyzne lşkn hüküm bulunmadığına göre, mahkeme kararlarının temyzne lşkn HMK hükümler sgortacılık tahkmnde hakem kararına traz üzerne verlen kararlara karşı da uygulanacaktır..." ( Budak, A.C.: Sgortacılıkta Tahkm Alanında Meydana Gelen Değşklkler, Yedtepe Ünverstes Hukuk Fakültes Dergs, C. XIII, 2016/1 ).

Erdcmr, "...Sgortacılık tahkm madd hukuk alanında özel hükümlere yer vermemesne rağmen, sgortacılık tahkmnde hızlılığı sağlamak adına, usule lşkn brçok özel hüküm getrmştr... 4 aylık karar verme süres, kesnlk sınırlarına lşkn özel hükümler ve nhayet komsyonun kend bünyesnde traz hakem heyet kurulması gb hususları bunlar arasında sayablrz. Kaldı k, sgortacılık tahkmnn

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 12/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

kararlarına karşı HMK m.439'da öngörüldüğü gb ptal davası değl, stnaf mahkemeler kurulmadan önce de yalnızca temyz yolu öngörülmüştür. Bu bağlamda kanun koyucunun öncelkl amacının hızlılık yönünde olduğu ve kanunun ruhunun da usul ekonomsne de hzmet ettğ göz önüne alınacak olursa, kanunda öngörülen mktarın üzerndek uyuşmazlıklar hakkında verlen hakem kararlarına ve kamu düzenne aykırı hakem kararlarına karşı kanun yolunun temyz yan Yargıtay olduğu görüşündeyz..." ( Erdemr, A.M.; Sgorta Hukuku Uyuşmazlıklarında Tahkm, Ankara, 2017, s. 35 ).

Karasu, "...Kanun koyucu sgorta tahkmndek uyuşmazlıkların kısa süre çnde sonuçlanması gerektğn dkkate alarak, HMK'da genel talkm davaları çn geçerl olan ptal davası yolu yerne temyz yolunu terch etmştr. Buna göre değer 40.000,00TL ve altındak uyuşmazlıklarda verlen traz hakem kararlarına karşı SK'nın 30/12. hükmünde sayılan sadece dört hâlde, 40.000,OOTL'nn üzerndek uyuşmazlıklarda verlen traz hakem kararlarına karşı se her türlü temyz sebeb le temyz yoluna gdleblecektr... " ( Karasu, s. 147 ).

Kabukçuoğlu Özer, . .Hukuk Muhakemeler Kanunundan farklı olarak, Sgortacılık Kanunu le daha önce mülga HUMK'nın 533. maddesnde düzenlenen temyz nedenler saklı tutulmak suretyle, sözleşme le daha yüksek tutar belrlenmemşse kararların kırk bn Türk Lrasına kadar kesn olduğu, bu mktarın üstü çn temyze gdlebleceğ hükme bağlanmıştı. Buna karşın HMK'nın 439. maddesnde, hakem kararlarına, maddede yazılı nedenlerden dolayı sadece ptal davası açılableceğ, temyzn se ancak ptal davasında verlen kararlara karşı mümkün olduğu düzenlenmştr. Ancak, hakem kararlarına karşı yargı yolu konusunda, Sgortacılık Kanununda mülga Hukuk Usulü Muhakemeler Kanununa genel atıf yapılmayıp, dğer br fade le söz konusu Kanundak genel stem kabul edlmeyp açık şeklde temyzden bahsedldğnden sgorta hakemlernce verlen kararlara karşı HMK'nın 439. maddesnn uygulanıp uygulanmayacağı tartışması ortaya çıkmıştı. Konu Sgortacılık Kanununda değşklk yapan 6327 sayılı Kanunla çözülmüş ve mülga HUMK'nun 533. maddesnde sayılanlar aynen madde metnne geçrlerek temyz müesseses yönündek rade açıkça ortaya konulmuştur...HMK'nun yürürlüğe grmesnden sonra hakem kararlarının ptalne lşkn, Sgortacılık Kanununda 13.06.2012 tarhnde yapılan değşklk olmasaydı, sonrak genel kanunun öncek özel kanunu değştrp değştrmedğ tartışılablrd. Ancak HMK'nun yürürlüğünden sonrak 6327 sayılı yasa değşklğ le kanun koyucu temyz konusunda rade ve ısrarım sürdürmüş, HUMK 533. maddey metnden çıkarmıştır. Bugün çn hç tereddüt yoktur k geçerl kanun yolu temyzdr.. ( Kabukçuoğlu Özer, s. 499 vd ).

Dekak, "...20.07.2016 tarhnden sonra 40.000 Türk Lrasının üzerndek uyuşmazlıklar hakkında traz hakem heyet kararının ardından dosyanın İstnaf Kanun Yolu'na mı yoksa Temyz Kanun Yolu'na mı götürüleceğ hususunda uygulamaya yönelk br problem hasıl olmuştur. Bu problem Yargıtay 17. Hukuk Dares'nn verdğ kararla çözüme kavuşmuştur. Taraflar, tahkm süresnn sona ermesnden sonra karar verlmş olması, talep edlmemş br şey hakkında karar verlmş olması, hakemlern yetkler dahlnde olmayan konular hakkında karar vermes, hakemlern tarafların ddaları hakkında karar vermemş olması gb durumların varlığı halnde Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddesnn 12. fıkrası uyarınca her halükârda stnaf kanun yoluna başvurableceklerdr. Buradan anlaşılması gereken, açıklanan durumların varlığı halnde hem uyuşmazlık hakem heyet hem de traz hakem heyet kararlarına karşı stnaf kanun yoluna başvurulableceğdr..." ( Dekak, M. T.: Sgorta Tahkmnde Yargılama Usulü, Ankara, 2019, s. 120, 121 ).

yönünde görüşler bulunmaktadır. III- GEREKÇE

Sgortacı le sgorta ettren arasındak özel hukuk sgortası lşks sadece sözleşme le kurulablr. Sgorta sözleşmelernden kaynaklanan çok sayıda uyuşmazlık bulunmasına karşın, ülkemzde sgortacılık alanına özel htsas mahkemelernn bulunmaması ve uyuşmazlıkların çoğunu yksck meblağlar oluşturmasına rağmen masraftı ve uzun sürelerde çözülmes, sgorta ettren veya sgortadan menfaat sağlayanların sgorta şrketlerne göre blg, tecrübe ve ekonomk bakımdan daha zayıf olması olağan yargı sürec sebebyle sıkıntıya grmelerne yol açmaktadır ( Özdamar, s. 834 ).

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 13/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

Şu hâlde, böyle br gerçeğn varlığının kabulü ve resmen de lanı, sgorta şrketlerne karşı duyulan yahut da duyulması gereken güvenn özellkle uyuşmazlık hâlnde, artık sorgulanmasını gerektrmş, bu durum sgorta hukuku konusunda uzmanlaşmış, düşük malyetl, basl ve süratl br hukuk çare olarak sgorta tahkmnn kabulünü /orunlu kılmıştır.

Bu nedenle 03.06.2007 tarhnde kabul edlen 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun Sekznc Bölümünde "Tahkm" başlığı altında ve fakat sadece br madde hâlnde "Sgortacılıkla Tahkm" müesseses oluşturularak, sgorta sözleşmesnden kaynaklanan uyuşmazlıkların özel br tahkm yolu le yan hakem aracılığıyla çözümlenmesne olanak tanınmıştır ( Ulaş, s.127 ).

Maddenn konuluş gerekçesnde; "...Sgortacılık sektörünün düzenlenmes ve denetlenmes şlevn yerne getren ve kamu hukukuna göre görev yapan Müsteşarlığın, sgortacılık mevzuatına aykırılık söz konusu olmadığı takdrde yapılan uygulamalara müdahale etmes mümkün bulunmamaktadır. Sgorta ettrenler veya sgorta sözleşmesnden menfaat sağlayan kşler le rsk üstlenen taraf arasındak uyuşmazlıklar adl yargı mekanzmalarıyla çözümlenmektedr. Ancak sgortacılık alanında htsas mahkemelernn olmaması, yargı sürecnn uzun zaman alması ve masraflı olması, sgortalıların mağduryetne neden olmakta ve zararın telafs uzun zaman aldığından sgortanın var olma amacına aykırılık teşkl etmektedr. Bu nedenle, sgortalılar, bazı uyuşmazlıklarda, rsk üstlenen tarafların haksız da olsa önerdkler tazmnatı kabul etmek durumunda kalmaktadır. Bu durum, sgortacılık sektörüne duyulan güven sarsan br faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.

Dğer taraftan, uluslararası uygulamalar ncelendğnde, yapıları farklılık arz etse de br çok ülkede sgortacılık alanında ombudsman müessesesnn var olduğu görülmektedr. Madde le getrlmek stenlen tahkm sstem le sgorta ettren veya sgorta sözleşmesnden menfaat sağlayan kşler le rsk üstlenen taraf arasında sgorta sözleşmesnden doğan tüm uyuşmazlıkların çözümü amaçlanmaktadır. Bu bağlamda, uluslararası uygulamalarda var olan "Ombudsman Sstem" nn şleyş esas alınmış, ülkemzdek hukuk sstem le paralellk sağlanmasını temnen Hukuk Usulü Muhakemeler Kanununda yer alan tahkm sstemnn temel esas ve usuller çerçevesnde sstem şekllendrlmştr....Talkm sstemnn şleyşe kavuşması vc uygulama alanı bulması, sgortalıların sstemn tarafsızlığına olan güvennn sağlanması le mümkün olablecektr. Bu amaçla, sgorta hakemlğ müesseses tasarlanmış ve belrl ntelklere sahp kşlern, Komsyona başvurarak lsteye kaydolmaları temn edlmştr.. şeklnde yer alan açıklamalardan sgortacılıkta tahkm kurumunun kendne özgü ntelkler olduğu anlaşılmaktadır.

6100 sayılı HMK'nın yürürlüğe grmesnden sonra se lgl maddede brtakım eklemeler ve değşklkler yapılmıştır.

03.06.2007 tarhnde kabul edlen 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddesnn 12. fıkrasının lk hâl; "... uyuşma/lığa düşen taraflar arasında, açık ve yazılı şeklde yapılması gereken sözleşme le daha yüksek br tutar belrlenmemşse, hakemn verdğ kırk bn Türk Lrasına kadar olan kararlar her k taraf çn kesndr. Kırk bn Türk Lrasının üzerndek karar çn temyze gdleblr. Her halükarda Hukuk Usulu Muhakemeler Kanununun 533 üncü maddes hükümler saklıdır. Temyze lşkn usul ve esaslar hakkında Hukuk Usulü Muhakemeler Kanunu uygulanır" şeklndedr.

Kanun'un 30. maddesnn 12. fıkrasının dördüncü cümles 6100 Sayılı HMK'nın yürürlüğe grdğ 01.10.2011 tarhnden sonra 13.06.2012 tarhnde kabul edlerek 28.06.2012 tarhnde yürürlüğe gren 6327 Sayılı Kanun'un 58. maddes le "Ancak tahkm süresnn sona ermesnden sonra karar verlmş olması, hakemler yetkler dâhlnde olmayan konularda karar vermes, talep edlmemş br şey hakkında karar verlmş olması ve hakemlern, tarafların ddaları hakkında karar vermemes durumunda her halükârda temyz yolu açıktır" bçmnde düzenlenmştr.

03.04.2013 tarhnde kabul edlen 6456 Sayılı Kanun'un 45. maddes le 5684 sayılı Sgortacılık Kanununun 12. fıkrasının knc ve üçüncü cümleler yenden değştrlmş ve üçüncü cümleden sonra maddeye yen bareler eklenmş, Kanun'un yürürlüğüne lşkn 60. maddesnde 45. maddenn Kanunun

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 14/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

yayımlanmasından altı ay sonra yürürlüğe greceğ kabul edlmştr. Kanun 17.04.2013 tarhl Resmî Gazetede yayımlanmış olmakla, bu değşklk 17.10.2013 tarhnde yürürlüğe grmştr.

Değşklklern de metne şlenmes sonucunda 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun "Sgortacılıkta Tahkm" başlıklı 30. maddesnn 12. fıkrası " ( 12 ) Tahkm sstemne üye olmak steyenlerden katılma payı, uyuşmazlık çözümü çn Komsyona başvuranlardan se başvuru ücret alınır ( Değşk knc ve üçüncü cümle: 3/4/2013-6456/45 md. ). Beş bn Türk Lrasının altındak uyuşmazlıklar hakkında verlen hakem kararları kesndr. Beş bn Türk Lrası ve daha üzerndek uyuşmazlıklar hakkında verlen hakem kararlarına karşı kararın Komsyonca lglye bldrmnden tbaren on gün çnde br defaya mahsus olmak üzere Komsyon nezdnde traz edleblr ( Ek etmle: 3/4/2013-6456/45 md. ). İtraz talebnde bulunmak çn bu madde uyarınca belrlenen başvuru ücretnn Komsyona yatırılması şarttır ( Ek cümle: 3/4/2013-6456/45 md. ). İtraz üzerne hakem kararının crası durur ( Ek cümle: 3/4/2013- 6456/45 md. ). İtraz taleb münhasıran bu talepler ncelemek üzere Komsyon tarafından teşkl edlen hakem heyetlernce ncelenr ( Ek cümle: 3/4/2013-6456/45 md. ). İtraz taleb hakkında şn heyete ntkalnden tbaren k ay çnde karar verlr ( Ek cümle: 3/4/2013- 6456/45 md. ). Beş bn Türk Lrası ve daha üzerndek uyuşmazlıklar hakkında verlen hakem kararları bu madde uyarınca süresnde traz başvurusunda bulunulmaması hâlnde kesnleşr ( Ek cümle: 3/4/2013-6456/45 md. ). Bu uyuşmazlıklar hakkında bu madde uyarınca yapılan traz üzerne verlen karar kesndr ( Ek cümle: 3/4/2013-6456/45 md. ). Kırk bn Türk Lrasının üzerndek uyuşmazlıklar hakkında traz üzerne verlen kararlar çn temyze gdleblr ( Değşk cümle: 13/6/2012-6327/58 md. ). Ancak, tahkm süresnn sona ermesnden sonra karar verlmş olması, talep edlmemş br şey hakkında karar verlmş olması, hakemlern yetkler dahlnde olmayan konularda karar vermes ve hakemlern, tarafların ddaları hakkında karar vermemes durumlarında her hâlükarda temyz yolu açıktır. Temyze lşkn usûl ve esaslar hakkında Hukuk Usûlü Muhakemeler Kanunu uygulanır." hâln almış; ancak Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddesnn 23. fıkrası değşklğe uğramamış: "Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde Hukuk Usûlu Muhakemeler Kanununun hükümler, sgortacılıktak talkm hakkında da kıyasen uygulanır." düzenlemesn korumuştur.

4721 sayılı Türk Meden Kanunu'nun "Hukukun Uygulanması ve Kaynakları" başlıklı 1. maddesne göre. Kanun, sözüyle ve özüyle değndğ bütün konularda uygulanır ve hâkm, karar verrken blmsel görüşler le yargı kararlarından yararlanır. İçthadı brleştrme konusunun çözümü çn bu lke uyarınca öğretde de kabul gören blmsel yorum yöntemlernden de faydalanılmalıdır.

5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nda lafzen açıkça "temyze gdleblr' ve "temyz yolu açıktır11 barelerne yer verlmş, Kanun'un gerekçesnde se bu düzenlemenn kaynağı, nedenler ve amaçlan açıkça belrtlmştr. Kanun koyucu bu düzenlemey Alman ve İsvçre uygulamasında mevcut olan "sgorta ombudsmanlığı kurumundan esnlenerek yaptığını, sgorta uyuşmazlıklarını kısa sürede, kolayca ve ekonomk olarak, konunun uzmanları aracılığı le çözmey amaçladığını ortaya koymuştur. Dolayısıyla yorum yapılırken hem kanunun lafzı ( sözü ), hem de düzenlemenn sübjektf tarhsel amacı ve kanun koyucunun sgorta uyuşmazlıklarını, hızlı, ekonomk ve genel yargı sstem dışında kolayca çözme konusundak özel amacı ve rades br başka deyşle hükmün rato legs' ruhu ( özü ) göz önünde bulundurulmalıdır.

6100 sayılı HMK'nın yürürlüğünden sonrak dönemde 13.06.2012 tarhnde yürürlüğe gren 6327 sayılı Kanun ve 03.04.2013 tarhnde yürürlüğe gren 6456 sayılı Kanun le tam da tartışma konusu olan 5684 Sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddesnde değşklkler yapılmasına, özellkle lk düzenlemede yer alan ve 1086 sayılı HUMK'nın 533. maddesndek "hakemlern kararı ancak aşağıdak hallerde temyzen nakzolunur" şeklnde başlayan ve hakem kararlarının bozma nedenlern düzenleyen adı geçen maddeye yapılan atıf kaldırılmasına, HUMK ve HMK' da yer alan bozma nedenlerne özellkle HMK1 nın 439. maddesndek hakem kararlarının ptal nedenlerne lşkn düzenlemeye atıf ( yollama ) yapmak yerne temyz nedenlern 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddesnde dört durumu kapsar bçmde düzenlenmesne göre; kanun koyucunun sgorta tahkmnde gerek HUMK gerekse HMK'dak genel sstematk düzenlemelerden ayrılarak sgorta

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 15/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

tahkmn, ç tahkmden farklı hükümlere tab kılmak stedğ, sgorta tahkmnn yapısına özel ve kendne özgü br düzenleme getrdğ sonucuna varılmaktadır.

Bölge adlye mahkemeler 07.10.2004 tarhl Resmî Gazetede yayımlanan 5235 sayılı Kanun uyarınca kurulmuş, ancak çeştl nedenlerle flen 20.07.2016 faalyete başlamıştır. 6100 sayılı HMK'nın yürürlüğünden sonra kanun koyucunun sgorta tahkm komsyonu kararlarına karşı HMK'nın 439. maddesne göre ptal yoluna başvurulableceğ radesn taşıması hâlnde HMK'nın 447/2. maddesnn uygulanmasına olanak verecek şeklde br atıf yapması veya ptal davası sonucu verlen kararlara karşı temyz yoluna başvurulableceğn belrtmes ya da en azından suskun kalarak stnaf mahkemelernn faalyete geçmesn beklemes gerekrken, tam aksne 03.04.2013 tarhnde yapılan 6456 sayılı Kanun değşklğnde öncek metnde olmayan traz prosedürünü getrerek "traz üzerne verlen kararlar çn temyze gdleblr" düzenlemesne yer verlmştr.

Kanun koyucu, bu değşklk le sgorta tahkmn kend çnde lk derece-stnaf sstemne benzer şeklde yapılandırarak Sgortacılık Kanunu'nun 30/12. maddes ve Sgortacılıkta Tahkme İlşkn Yönetmelk'n 16 ve 16/A maddeler le uyuşmazlık dosyalarının öncelkle sgorta hakemler tarafından çözülerek karara bağlanması, sgorta hakemlernn verdğ kararlara karşı kararın bldrmden tbaren on gün çnde traz olanağı tanınması, traz hâlnde se üç kşlk traz hakem heyetnce dosyanın ön ncelemes yapılarak rapor düzenlendkten sonra traz hakem heyetnn esas ncelemey yapması ve sgorta hakemlernce verlen kararı yernde görmezse kaldırarak yen karar vermes mkânı getrlmştr.

Parasal sınırlar bakımından da stnaf sstemne yakın br şeklde; beş bn TL'ye kadar verlen kararların kesn, beş bn-kırk bn TL arası uyuşmazlıklar hakkında verlen kararlara karşı öncelkle traz hakem heyetnde traz edlebleceğ, traz üzerne verlen kırk bn Türk Lrası ve üzerndek uyuşmazlıklar bakımından verlen kararların se temyze tab olduğu belrtlmştr.

Kanun koyucu açık br şeklde kanun yoluna lşkn terchn temyzden yana kullanmıştır. Zra, 6100 sayılı HMK'da değşklk yapılmasına lşkn Kanun teklfnn 56. maddesnde 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30 uncu maddesnn on altıncı fıkrasının son cümles "komsyon müdürünce karar en geç üç ş günü çnde taraflara bldrlr, ayrıca kararın aslı dosya le brlkte komsyonca saklanır' şeklnde değştrlmş, 5684 sayılı Kanuna 57. madde le Ek Madde 6 olarak yen br madde eklenmş ancak temyze lşkn hükümlerde br değşklk yapılmamıştır.

Değşklk teklfnn 48. maddesne göre " 6100 sayılı Kanun'un 436 ncı maddesnn üçüncü fıkrası aşağıdak şeklde değştrlmştr. ( 3 ) Hakem kararı, hakem, hakem kurulu başkanı veya lgl tahkm kurumu tarafından taraflara bldrlr. Ayrıca kararın aslı dosya le brlkte mahkemeye gönderlr ve mahkemece saklanır". Bu düzenlemedek mahkemeden kasıt 7101 Sayılı Kanunun 60. maddes le değşk 6100 sayılı HMK'nın 439. maddesne göre "bölge adlye mahkemes'dr. Teklfte Sgorta Tahkm Komsyonu kararları komsyonda saklanırken, ulusal tahkme lşkn kararlar Bölge Adlye mahkemesnde saklanacaktır. Kanun koyucu sgorta tahkm komsyonu kararının bölge adlye mahkemesnde saklanması usulünü benmsemeyerek, sgorta tahkmn stnaf kanun yolu br başka deyşle Bölge Adlye Mahkemelernden uzak tutmuş, yapılan bu ayrı ve özel düzenleme le de sgorta tahkmne lşkn kanun yolunun temyz kanun yolu olduğu hususundak güçlü rade ve ısrarını sürdürmüştür.

Sgorta tahkmnde, ptal davası yerne doğrudan temyz kanun yolunda ısrar edlmesndek gerekçe, esastan denetm htyacının karşılanmasıdır. Bu yolla özellkle davacılara ve aslında davanın tüm taraflarına daha fazla güvenn verlmş olduğu düşünüleblr ( Yeşlova Aras, Yeşlova, s. 354 ).

İlk derece olarak uyuşmazlığın çözümüne lşkn yapılan nceleme ve traz durumunda br üst denetm olarak yer verdğ knc ncelemey komsyonun kend ç bünyesnde oluşturarak hem hızlı hem de ekonomk br yöntem benmsemş, bunun yanında tarafların sgorta tahkmne olan güvenn arttırmak gayesyle traz hakem heyetnde madd vakıa ve dell denetmn de yapmayı amaçlamıştır.

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 16/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

Sgorta Tahkm Komsyonuna başvuru üzerne atanan sgorta hakemlernn verdğ kararı "lk derece mahkemes karan" veya ç tahkmdek " hakem karan" yerne koymuş, hakemlern verdğ kararların traz yoluyla en az üç kşden oluşacak daha deneyml ve özellkle salt trazları ncelemekle görevl traz hakem heyet tarafından ncelenmesn öngörerek, stnaf ncelemesne yaklaşmak stemştr. Sabt rakamlar esas alınmakla brlkte HMK' dak stnaf ve temyze lşkn parasal sınırlara yakın tutarlar benmsenmştr. Buradak hedef, hem uyuşmazlığın hızlı çözümü hem de hakem heyet kararının, madd vakıa ve dell değerlendrlmes bakımından denetme tab tutma htyacının karşılanmasıdır.

6100 sayılı HMK'nın 439. kapsamında yer alan hakem heyet kararlarının ptal nedenler sınırlı sayıda ve şekl ncelemeye yönelk olup, kamu düzenne aykırılık dışında madd denetm yapılması mümkün değldr. Sgorta uyuşmazlıkları se tamamen breysel çıkar eksennde zararın gderlmesne yönelk olduğu gözetldğnde kamu düzenne aykırılık müdahales le karşılaşma htmal düşüktür. Sgorta tahkm komsyonu kararı stnafa tab olduğu kabul edldğ takdrde gerek HUMK'nın 533. maddes gerekse HMK'nın 439. maddesndek sınırlı sebepler nedenyle madd vakıa ve dell değerlendrlmes denetm yapılamayacaktır.

Bölge Adlye Mahkemelernn faalyete geçtğ tarhten sonra Sgorta Tahkm Komsyonun sgorta hakemlernn traz üzerne verdğ traz hakem heyet kararlarına karşı "stnaf' yoluna başvurulableceğ kabul edldğ takdrde her halükarda temyz yolu da mktara göre açık olduğuna göre sürecn dört aşamalı br nceleme sonucu nha karara bağlanacağı ve kanun koyucunun kanunu gerekçesnde belrtğ tarhsel sübjektf amaç ve geleceğe dönük uyuşmazlığı bast ekonomk ve hızlı çözmek suretyle sgortalı, sgortadan yararlanan veya zarar görenlern sgorta şrketlernn nsafına bırakılmayarak br an önce tatmn etmeye dönük objektf amacından uzaklaşılacağı açıktır.

Hâlbuk kanun koyucu bu amacını gerçekleştrmek çn sgorta hakemlernn karar vermes çn en fazla dört ay, traz hakem heyetnn karar vermes çn en fazla k ay olmak üzere çok kesn süreler koymuş ve sürelere uyulmamasını hakemlern bell koşullarda görevden alınması ( lsteden slnme ) yaptırımına tab tutarak, hem genel tahkmden hem de stnaf sstemndek sürelerden ayrılmıştır.

Esasen sgorta tahkmnn genel karakterstk yapısı, kapsamı, şleyş, öngördüğü kurumsal yapı bakımından da HMK'nın 407. ve devamı maddelernde düzenlenen ç tahkmden farklı olması, stnaf kanun yolunun uygulanması hâlnde HMK'nın 439. maddesndek stnaf kanun yolunda hakem kararlarının ptal nedenler olarak öngörülen nedenler le 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddesnde düzenlenen temyz nedenlernn farklı olması karşısında kanunların çatışması ve hang hükümlern uygulanacağı sorununu ortaya çıkaracağı gb dört aşamalı br nceleme sonucunu doğuracaktır.

Bu durumda kanun koyucunun gerekçe kısmında açıkça belrttğ, sgorta sözleşmesnden kaynaklanan uyuşmazlıkların hızlı, çabuk ve ekonomk br şeklde ve bu şn uzmanlarınca çözümü mkân ve htmal ortadan kalkacaktır.

6100 sayılı HMK'nın "genel kanun", 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun se "özel kanun" olduğu hususu hçbr kuşku ve duraksamaya yol açmayacak ölçüde açıktır. Bu şeklde br özel düzenleme varken genel yollama kuralının uygulanması se hukuk metodolojs le de bağdaşmayacaktır.

Bu konuda lgl maddenn sonrak düzenlemelernde kanun koyucunun stnaf kanun yolunu esastan ve çerk olarak da denetme tab tutmak amacıyla kasten ve özellkle devre dışı bıraktığı, kend özel traz ve temyz sstematğn kurduğu belrgndr.

İstsna br düzenleme olan bu durum öğretde "atlamalı temyz" olarak smlendrlerek, stnaf ncelemes yapılmadan doğrudan temyze tab şlere örnek gösterlmektedr.

Kanun koyucunun stnaf ncelemes yerne traz hakem heyet ncelemesn terch ettğ Avrupa İnsan Hakları Sözleşmes'nn 6. maddes le bağlantılı olan ve 2709 sayılı Türkye Cumhuryet Anayasası'nın

www.kazanc.com/kho2/bb/fles/bgk-2019-4.htm 17/18

13.12.2020 YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU E. 2019/4 K. 2020/1 T. 19.6.2020

36. maddesnde güvence altına alınan "hak arama özgürlüğünü" korumak bakımından belrl mktarların üzerndek uyuşmazlıklara karşı temyz kanun yolunu açık tuttuğu anlaşılmaktadır.

Açıklanan nedenlerle, 5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddes le kurulan Sgorta Tahkm Komsyonu İtraz Hakem Heyetnn bölge adlye mahkemelernn faalyete başladığı 20.07.2016 tarhnden sonra traz üzerne verlen kararları temyz kanun yoluna tabdr.

IV- SONUÇ

5684 sayılı Sgortacılık Kanunu'nun 30. maddes le kurulan sgorta tahkm komsyonu traz hakem heyetnn bölge adlye mahkemelernn faalyete başladığı 20.07.2016 tarhnden sonra traz üzerne verlen kararlarının temyz kanun yoluna tab olduğuna dar, 19.06.2020 tarhnde yapılan görüşmede üçte ky aşan oy çokluğu le karar verlmştr.

Sigorta Tahkim Komisyonunca 20.07.2016 Tarı̇hı̇nden Sonra Verı̇len Kararlarda Kanun Yolu

İçtihatlar